Object Lessons: Zofia Rydet's Sociological Record

Zbiór tekstów polskich i zagranicznych badaczy, którzy na wiele sposobów analizują niezwykłe dzieło Zofii Rydet, wprowadzając polską fotografkę do międzynarodowego kanonu dwudziestowiecznej fotografii i sztuki. „Zapis socjologiczny”, zbiór zdjęć ludzi i zamieszkiwanych przez nich wnętrz, jest tu pokazany w kontekście fotografii niemieckiej i amerykańskiej, na szerszym tle polskiej fotografii socjologicznej lat 70. i 80. Jest interpretowany w swej materialności i zarazem poddawany refleksji teoretycznej. Pokazuje niezwykłą siłę fotografii jako sposobu patrzenia na świat oraz jako nieoczywistej metody jego archiwizowania. 

Tekstom towarzyszą obszerne wybory zdjęć Zofii Rydet ułożone przez Sebastiana Cichockiego, Sharon Lockhart i Krzysztofa Pijarskiego i za każdym razem będące innym, subiektywnym czytaniem „Zapisu”. Osobną wkładkę stanowi niepublikowana dotąd makieta niewydanej nigdy książki Zofii Rydet pt. Wieś (1957–1961).

Zofia Rydet (1911–1997) fotografka, autorka cykli “Mały człowiek” i “Czas przemijania” oraz serii fotomontaży “Świat uczuć i wyobraźni”. Od 1978 roku tworzyła “Zapis socjologiczny”, monumentalny, liczący kilkadziesiąt tysięcy negatywów projekt realizowany samodzielnie w całej Polsce (a także w Douchy we Francji i w Nowym Jorku). Nad tą serię Rydet pracowała do końca życia, nigdy nie nadając jej skończonej formy wystawy czy publikacji. W 1980 zaprezentowała konceptualny cykl “Nieskończoność dalekich dróg”, a na przełomie lat 80. i 90. “Suitę śląską”, na którą składają się kolaże i fotomontaże zawierające autocytaty z wcześniejszych fotografii. Jej prace znajdują się w najważniejszych zbiorach polskich, a także w Museum of Modern Art w Nowym Jorku czy Centre Georges Pompidou w Paryżu. 

Krzysztof Pijarski jest artystą posługującym się medium fotografii, adiunktem w łódzkiej Szkole Filmowej, historykiem sztuki, tłumaczem. Autor książek „Archeologia modernizmu. Michael Fried, fotografia i nowoczesne doświadczenie sztuki” oraz „(Po)Nowoczesne losy obrazów. Allan Sekula / Thomas Struth”, tłumacz tekstów Allana Sekuli. Redaktor tomu „Archiwum jako projekt”, członek redakcji pisma “Widok. Teorie i praktyki kultury wizualnej”. Jako artysta zajmuje się przede wszystkim losami obrazów i obiektów w (po)nowoczesnym świecie, tworząc wizualne archeologie muzeów, archiwów, krajobrazów, przestrzeni miejskich i innych „maszynerii reprezentacji”.

Większość tekstów zebranych w tym tomie jest pokłosiem seminarium badawczego „Między «starą rzeczowością» a «naiwnym konceptualizmem»” (8–9.01.2016), zorganizowanego w ramach wystawy „Zofia Rydet. Zapis, 1978–1990” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (25.09.2015–10.01.2016).  

Publikacja wydana dzięki współpracy z Fundacją im. Zofii Rydet.