Odmieńcza rewolucja. Performans na cudzej ziemi

Wyprzedana

Anarchistyczna, a więc z definicji antytotalitarna, odmieńcza rewolucja była totalna. Polegała bowiem na przekraczaniu wszelkich granic – tego, co piękne, tego, co stosowne, tego, co uznane, tego, co bezpieczne i tego, co silne. Jej narzędziem był performans – gatunek sztuki, a zarazem strategii społecznej, który zagarnia na swój użytek cudze przestrzenie, sprawiając, że literatura, teatr, sztuki wizualne, taniec i życie nieodwołalnie tracą autonomię wobec siebie nawzajem. Narzędziem performansu była zaś często odmieńczość, czyli queer – brak uznania dla kulturowych norm pętających wyobraźnię, pragnienia, ekspresję i fantazję.

Ta książka to tylko mały wycinek historii performansu, historii queeru, historii Nowego Jorku, historii kontrkultury i zarazem popkultury. Wycinek trochę inny niż te najbardziej znane i najczęściej opowiadane, bo więcej tu kobiet, a mniej muzyki, więcej teatru, a mniej Warhola, choć i teatr nie ten, co zwykle. Opowiada o historii odmieńczego performansu (słowo to rozumiane jest tu bardzo szeroko) na Manhattanie – na scenie, w piwnicy, w klubie i na ulicy – od lat sześćdziesiątych po dziewięćdziesiąte, z wycieczkami w przyszłość i w przeszłość, a nawet do Polski.

„Performans na cudzej ziemi” to metafora odmieńczej inwazji w przestrzeń publiczną […]. A że żyjemy dziś w czasach narastającej niepewności i tymczasowości – poczucia, że odmieńcy wciąż nie są u siebie, że ta ziemia jest wciąż cudza – powrót do tamtej, owocnej przecież, choć nie bez strat i ofiar, rewolucji może być inspiracją, konsolacją, konspiracją, czyli lekcją obywatelskiego i społecznego nieposłuszeństwa.

Joe Cino, Jack Smith, Jonas Mekas, Ellen Stewart, Laurie Anderson, John Vaccaro, Yvonne Rainer, Charles Ludlam, Karen Finley, Penny Arcade, David Wojnarowicz, Eileen Myles – to jedynie przykładowe nazwiska spośród setek czy tysięcy re-kolonizatorów, którzy swoimi nowymi rytuałami odmienili nie tylko Nowy Jork, ale i współczesną sztukę, kulturę i myśl teoretyczną.

— fragment książki

Joanna Krakowska historyczka współczesnego teatru, eseistka i redaktorka. Profesorka w Zakładzie Historii i Teorii Teatru w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Wicenaczelna miesięcznika „Dialog". Za monografię Mikołajska. Teatr i PRL została nominowana do Nagrody Literackiej Nike 2012. W 2017 roku otrzymała Nagrodę im. Jerzego Giedroycia za książkę PRL. Przedstawienia.

„Odmieńcza rewolucja” Joanny Krakowskie to pasjonująca i zarazem ważna książka, która ukazuje się w idealnie trafionym momencie. Od historii artystycznego undergroundu Nowego Jorku lat 70., 80. i 90. przechodzi płynnie do wielkich ruchów społecznych walczących o wolność i równość.

— Witold Mrozek, Dlaczego konserwatysta tańczy w sukience, „Gazeta Wyborcza", 1 grudnia 2020

•

Nie jest to opowieść prowadzona w narracji akademickiej. Wynika raczej z zachwytu i fascynacji opisywanym zjawiskiem. Autorka zabiera nas w podróż po historii nowojorskiej kultury alternatywnej tamtego okresu opowiadanej z perspektywy podziemnych klubów, miejsc “szemranych” i słynnych w późniejszych czasach offowych teatrów [...].

— „Dialog” 2021, nr 2 („Z biblioteki”)

•

Chociaż w książce najwięcej mówi o się nowojorskiej kontrkulturze ostatnich trzech dekad XX wieku, to nie brakuje w niej także odniesień do bieżących wydarzeń, które w narrację wplatane są mniej lub bardziej bezpośrednio. Mamy tu więc z jednej strony opowieści o współczesnych aktywistkach, z drugiej – o działaniach ich poprzedniczek, których gniew wciąż nie został zagospodarowany, i których postulaty wracają dzisiaj nie tyle do teatrów czy galerii, ile na ulice – także polskich – miast, praktykujących siostrzeństwo oraz tańczących swoje choreografie oporu.

— Alicja Müller, Chcę na prezydentkę czarną kobietę, „Nowy Napis Co Tydzień” 2021, nr 86

•

Wiele prawd w tej książce, bardzo Państwu polecam jej niespieszną lekturę. Autorka ani przez sekundę nie dystansuje się od tego w jakim czasie i dla kogo ją pisze, a ja czuję się przez nią mentalnie zaangażowany. Liczę na szerszą wspólnotę w tej kwestii.

— Wojciech Szot, zdaniemszota.pl, 12 lutego 2021

•

Fantastyczna książka! Nie tylko dla zainteresowanych teatrem i kulturą alternatywną, ale dla wszystkich, którym nieobca jest ciekawość idei, biografii niebanalnych osobowości, gueerowania kultury i rozmywania oczywistości wpisanych w heteronormatywność.

— Bernadetta Darska, Porywająca energia widzialności, Nowości książkowe - Blog Bernadetty Darskiej, 20 lutego 2021